<p><strong>Tanınmış aparıcı Azər İsmayılov (Azər Zahid) həyat yoldaşını doğum günü münasibəti ilə təbrik edib.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, Azər İsmayılov İnstaqramda həyat yoldaşı ilə fotosunu paylaşıb.</p> <p>"Doğum günün mübarək, mənim gözəl və sevimli həyat yoldaşım. Bu il keçdi, gələn il sənə nə arzu etdiyimi bilirsən", - deyə o, vurğulayıb.</p> <p>Qeyd edək ki, Azər Zahid üçüncü dəfə evlənib. O, aparıcı Vüsalə Əlizadə və Nəcibə adlı xanımla ailəli olub.</p>
<p><strong>Dünən günorta saatlarından Antaliyanın Managvat mahalında baş verən yanğınların söndürülməsi işi davam edir.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, baş verən hadisədən sonra Rusiya Türkiyəyə 3 ədəd "Be-200" yanğınsöndürmə təyyarəsi göndərib.</p> <p>Məlumatı Rusiyanın Türkiyədəki Səfirliyi tvitterdə paylaşıb.</p> <p>Paylaşımda deyilir: “Türkiyənin cənubunda baş verən yanğınların ən qısa müddətdə və ən az zərərlə söndürülməsi üçün çalışırıq. Rusiyanın 3 ədəd "Be-200" yanğın söndürmə təyyarələri iş başındadır və hava yolu ilə Türkiyəyə kömək edir”.</p>
<p><strong>Sumqayıt şəhərində qətl hadisəsi törətməkdə təqsirli bilinən Teymur İsmayılovun cinayət işi üzrə məhkəmə prosesi başa çatıb.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsində hakim Səbuhi Hüseynovun sədrliyi ilə baş tutan iclasda hökm oxunub.</p> <p>Teymur İsmayılov 10 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.</p> <p>İttihama görə, ötən ilin sentyabrın 10-da saat 19 radələrində Sumqayıt şəhəri, 17-ci mikrorayon ərazisində 1988-ci il təvəllüdlü Elgün İsmayılovun üzərində zorakılıq əlamətləri olan meyitinin aşkar edilməsi barədə şəhər prokurorluğuna məlumat daxil olub.</p> <p>Dərhal prokurorluq əməkdaşları tərəfindən məhkəmə-tibb ekspertinin iştirakı ilə hadisə yerinə və meyitə baxış keçirilib, digər prosessual hərəkətlər yerinə yetirilib.</p> <p>Aparılmış araşdırmalarla hadisənin 1989-cu il təvəllüdlü Teymur İsmayılov tərəfindən şəxsi münasibətlər zəminində aralarında yaranmış mübahisə zamanı Elgün İsmayılovun baş nahiyəsinə çoxsaylı zərbələr vurularaq törədilməsinə əsaslı şübhələr müəyyən edilib.</p> <p>Teymur İsmayılov şübhəli şəxs qismində tutularaq istintaqa cəlb edilib.</p> <p>İstintaq orqanı tərəfindən Teymur İsmayılovun barəsində Cinayət Məcəlləsinin 120.1-ci (qəsdən adam öldürmə) maddəsi ilə ittiham elan edilib.</p>
<p><strong>Xalq artisti Zülfiyyə Xanbabayeva xarici ölkələrin birinə istirahətə yollanıb.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, Zülfiyyə Xanbabayeva İnstaqramda hekayə bölümündə istirahət fotolarını paylaşıb.</p> <p>Qeyd edək ki, Zülfiyyə Xanbabayeva "Simurq" futbol klubunun eks-prezidenti Zaur Məmmədovla evlidir.</p> <p>Cütlüyün Dəniz adlı qızı var.</p>
<p><strong>Türkiyənin məşhur sənətçisi Bülent Ersoy makiyajsız görüntülənib.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, Bodrumda istirahət edən Bülent Ersoy dostları ilə məkanların birində axşam yeməyinə çıxıb.</p> <p>69 yaşlı sənətçi bir saata 8 min 500 TL hesab ödəyərək məkandan ayrılıb.</p>
<p><strong>Türkiyədə meşə yanğınları davam etməkdədir.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, Marmaris şəhərində otel kənarında yerləşən meşədə yanğın baş verib.</p> <p>Oteldəki müştərilərin təhlükəsizliyi səbəbilə təxliyə əmri verilib.</p> <p>Mütəxəsislər yanğınları isti hava şəraiti ilə əlaqələndirir.</p>
<p><strong>Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski ölkədə milli müqavimətin yaradılması və silahlı qüvvələrin sayının 4.4 faiz artırılması, yəni 261 minə çatdırılması haqda sərəncam imzalayıb.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, Ukrayna lideri bu qərarın ölkənin təhlükəsizliyi üçün vacib olduğunu deyib.</p> <p>“Ukraynada milli müqavimətin gücləndirilməsi bir daha 2014-cü il hadisələrinə yol verilməyəcəyinə və Ukraynanın qorunmasının ümummilli vəzifəmiz olduğuna dair güclü siqnaldır”, - Zelenski bildirib.</p> <p>Sənəddə milli müqavimətin Ukraynanın müdafiəsinin tərkib hissəsi olduğu, vətəndaşların hərbi təhlükəsizliyin təmin edilməsinə, təcavüzün qarşısının alınmasına və düşmənlə mübarizəyə yönəlmiş tədbirlər kompleksini əhatə etdiyi vurğulanıb. Xüsusilə, bu çərçivədə dinc dövrdə insanların əsas hərbi vərdişlərə yiyələnmələri üçün ümumi hərbi hazırlığa cəlb edilməsi planlaşdırılır.</p> <p>Milli müqavimət hərəkatına prezident rəhbərlik edəcək.</p> <p>Qanun Ukrayna Silahlı Qüvvələrində ərazi müdafiə qüvvələrinin yaradılmasını da təmin edir.</p>
<p><strong>İngiltərənin COVID-19 Əməliyyat Komitəsi beynəlxalq səyahətlərdə tətbiq olunan bəzi karantin tələblərini aradan qaldırır.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, İngiltərə hökuməti hər iki doz vaksini vurduran Avropa Birliyi və ABŞ vətəndaşları üçün karantinə alınma qərarını ləğv edir.</p> <p>Yeni qərara əsasən Avropa Birliyi vətəndaşları ölkəyə daxil olduqda “yaşıl keçid kartı”, ABŞ vətəndaşları isə təkcə COVID-19 pasportlarını göstərəcəklər.</p> <p>İngiltərə ölkələri peyvənd statistikasına, xəstəlik sayına və yeni ştammların yayılmasına görə "yaşıl", "sarı" və "qırmızı" olaraq 3 qrupa ayırır. “Yaşıl“ zolağa aid etdiyi ölkələrin siyahısını isə hər 3 həftədən bir yeniləyir.</p> <p>Buna görə, "qırmızı" siyahıdan olan ölkələrdən İngiltərəyə gələn ölkə vətəndaşları və burada yaşamaq icazəsi olanlar təyin olunan rüsumu ödəyib otellərdə 10 gün məcburi karantində qalacaqlar.</p> <p>"Sarı" siyahıda olan ölkələrdən gələnlər təyin etdikləri ünvanda 10 gün karantində qalacaq, karantinin 2-ci və 8-ci günlərində şəxsi hesablarına PCR testindən keçəcəklər.</p> <p>"Yaşıl" siyahıdakı ölkələrdən İngiltərəyə gedəcək olanlara karantin tətbiq edilmir və son 72 saatda verdikləri PCR testinin nəticələri bu insanlardan tələb olunur.</p> <p>İngilislərin tətilə getdiyi ölkələrin ön sıralarında olan İspaniya, İtaliya, Portuqaliya və Yunanıstan "sarı siyahı"da yer alır.</p>
<p><strong>Müdafiə Nazirliyi Beynəlxalq Hərbi Əməkdaşlıq İdarəsinin rəisi general-mayor Hüseyn Mahmudov Amerika Birləşmiş Ştatlarının Oklahoma Ştatının Milli Qvardiyasının komandanı general-mayor Maykl Tompsonun başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti ilə görüşüb.</strong></p> <p>Bu barədə Teleqraf.com-a Müdafiə Nazirliyindən məlumat verilib.</p> <p>Görüş zamanı Azərbaycan Respublikası ilə Amerika Birləşmiş Ştatları arasında təsdiq olunmuş “Ştatla Tərəfdaşlıq” proqramı əsasında Azərbaycan Ordusu ilə Oklahoma Ştatının Milli Qvardiyası arasında müxtəlif sahələrdə ikitərəfli əməkdaşlığın yeni istiqamətləri müəyyən olunub, birgə layihələr müzakirə edilib.</p> <p>Tərəflər Azərbaycan Ordusu ilə Oklahoma ştatının Milli Qvardiyası arasında qarşılıqlı əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsinin vacibliyini vurğulayıblar.</p> <p>Sonra nümayəndə heyətinin “N” hərbi hissəsinə ziyarəti təşkil olunub.</p> <p>44 günlük Vətən müharibəsi zamanı şəhid olan hərbi qulluqçuların xatirəsinə salınmış guşə ziyarət olunub. General-mayor M.Tompson Fəxri ziyarətçi və qonaqlar kitabına ürək sözlərini qeyd edib.</p> <p>Hərbi hissənin iclas zalında brifinq təqdim olunduqdan sonra nümayəndə heyəti “N” hərbi hissəsinin Əməliyyat İmkanları Konsepsiyasına (ƏİK) bəyan edilmiş bölmələrinin fəaliyyəti və onlar üçün yaradılan sosial-məişət şəraiti ilə tanış olub.</p> <p>Sonda qarşılıqlı hədiyyələr təqdim olunub, xatirə şəkli çəkilib.</p> <div class="embed-responsive" embed-responsive-16by9 mb-4"> <iframe class="embed-responsive-item" src="https://www.youtube.com/embed/IlWmNIvs4Oo" allowfullscreen></iframe> </div>
<p><strong>Xalq artisti Arif Babayev Türkiyədən vətənə dönüb.</strong></p> <p>Xalq artistinin oğlu Yaşar Babayev Teleqraf.com-a açıqlamasında atasının səhhətinin yaxşı olduğunu deyib: "Dünən gecə atam Bakıya gəlib. Bir aydan artıq Türkiyədə müalicə aldı. Səhhəti yaxşıdır, yalnız hərəkət etməkdə problem var. Türkiyəyə aparılanda təzyiqi çox aşağı idi, hazırda normaldır".</p> <p>Qeyd edək ki, Arif Babayev ötən ilin sentyabrında insult keçirib. Türkiyədə əməliyyat olub. Onun 83 yaşı var.</p>
<p><strong>Türkiyədəki meşə yanğınları davam edir.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, Osmaniyənin Dərəobası meşəsində baş verən yanğında şübhəli bilinən 5 nəfər saxlanılıb.</p> <p>Dərəobası kəndində meşədə başlayan və küləyin təsiri ilə böyüyən yanğınının söndürülməsinə helikopterlər, çox sayda çiləyici və meşə təsərrüfatı işçisi cəlb edilib. 10 saatdan sonra ikinci meşə yanğını nəzarətə alınıb.</p> <p>Lakin Dərəobası kəndi yaxınlığında meşə sahəsində başlayan yanğın qısa müddətdə böyüyüb. Yerli sakinlər təxliyə ediliblər.</p>
<p><strong>Xalq artisti Röya Ayxan Teleqraf.com-a eksklüziv müsahibə verib.</strong></p> <p>Müsahibəni təqdim edirik:<br/> <br/> <strong>- Ağdam işğaldan azad edildi. Ağdamlı olaraq doğma şəhərinizə nə zaman getməyi düşünürsünüz?</strong><br/> <br/> - Bəli, mən nəhayət, Ağdamı görəcəm... Nə zaman icazə verilsə, Ağdama gedəcəm. Torpaqlarımız minalardan təmizlənsiz. Bizə təklif gələn kimi oraya gedəcəyik.<br/> <br/> <strong>- Qarabağla bağlı hansısa layihə edəcəksinizmi?</strong><br/> <br/> - Bu mövzu ilə bağlı Miri Yusiflə görüşdük və müzakirə apardıq. İnşallah, layihə hazırlayıb, Mədəniyyət Nazirliyinə təqdim edəcəyik. Bizə sadəcə dəstək versinlər, başqa hər şeyin yükünü özümüz çəkəcəyik. Böyük bir konsert eplanlaşdırırıq. Konsert proqramını gələn il üçün nəzərdə tutmuşuq.<br/> <br/> <strong>- Oğlunuz Hüseynlə istirahətə getdiniz...</strong><br/> <br/> - Bəli, Hüseynlə istirahət etdik. Avqust ayında isə Nailə Mirməmmədlinin ailəsi və dostlarımla birgə istirahəti düşünürk.<br/> <br/> <strong>- Toy mərasimlərinə iyunun 1-dən start verildi. Səhnə üçün darıxmışdınızmı?</strong><br/> <br/> - Mən xaraktercə darıxan insan deyiləm. Çalışın məndən küsməyin, hər zaman yanınızda olum. Mən insanları görməyəndə unuduram. Anam mənə deyir ki, uşağın özünə oxşasın... Keçən dəfə anamla görüşürəm, deyir, üç ildir bir-birimizi görmürük... Xaraktercə soyuq insanam.</p> <p>Toylar üçün darıxmağıma gəlincə, buna da yox deyəcəm. Geyinib səhnəyə çıxmaqdan, sərbəst yaşamaqdan ötrü darıxmışdım. Mən istəyirəm ki, gənclərimiz evlənsinlər. Nə qədər əsgərlərimizi itirdik, yenidən oğlanlar dünyaya gəlməlidir.</p> <p><strong>- Həmkarınız Elnarə Xəlilovanı bloka atmağınız haqqında xəbərlər yayılmışdı. Onu blokdan çıxarmısınızmı?</strong></p> <p>- Bəli, biz ondan sonra Elnarə Xəlilova ilə danışmışıq.</p> <p><strong>- Yenə İnstaqram səhifənizi sıfırlamısınız? Buna səbəb nədir?</strong></p> <p>- Düzdür, İnstaqram səhifəmi sıfırlamışam. "WhatsApp" da istifadə etmirəm. Hələlik belə davam edəcək.<br/> <br/> <strong>- Röya xanım, şəxsi həyatınızda kimsə varmı?</strong><br/> <br/> - Elə bilirdim ki, hər zaman sevgilim olmalıdır, belə yaşaya bilmərəm. Amma başa düşdüm ki, insan böyüdükcə, yaşı artıqca çox adama inanmır. Ona görə də seçim etməyə başlayırsan və həyatında heç kim olmur. Şəxsi həyatımda heç kim yoxdur...</p>
<p><strong>“Türkiyədə hansı hökumət hakimiyyətə gəlsə Krımı “Rusiya ərazisi” kimi tanımayacaq”.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, bunu Türkiyənin Yıldırım Bəyazid Universitetinin professoru Saleh Yılmaz deyib.</p> <p>O, belə bir siyasi addımın mümkünsüzlüyünü Türkiyədə çox sayda Krım tatarının yaşaması ilə əsaslandırıb, bu səbəbdən Krımın “Rusiya ərazisi” kimi tanınmasının prezident və partiyasının seçkilərdə şansına mənfi təsir edə biləcəyinə diqqət çəkib.</p> <p>Yılmaz Krım və Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti ətrafındakı vəziyyətin bir-birindən çox fərqli olduğunu və bunları müqayisə etməyin doğru olmadığını da vurğulayıb: “Krım Ukraynadan müstəqilliyini tələb etsə, Rusiyadan ayrı olsaydı, bəlkə də vəziyyət fərqli ola bilərdi”.</p> <p>Bundan əvvəl Maltəpə Universitetinin professoru Həsən Ünal Türkiyə və Rusiyanın Moskvanın Şimali Kipri müstəqil dövlət olaraq tanımasının qarşılığında Krımla bağlı müqavilə bağlaya biləcəyini söyləyib. Ünalın bu iddiasına Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov reaksiya verib. O, belə bir anlaşmanın mümkün ola bilməyəcəyini söyləyib.</p>
<p><strong>Türkiyədə güclü meşə yanğınları baş verib.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, yanğın hələ də davam etməkdədir.</p> <p>Antalyanın Manavgat əyalətində 82 yaşlı bir nəfər yanaraq ölüb.</p> <p>Yanğınlar Antalya, Ankara, Mərsin, Osmaniyə, Adana, Kayseri və Hatay meşələrini əhatə edib. Yanğların qəsdən törədildiyi ehtimalı da var.</p> <p>Ankaranın Polatlı səmtindəki Topçu və Raket Məktəbi Komandanlığının meşə sahəsi yanıb. Mühafizə qülləsindəki əsgərin yanğını görməsi sayəsində hadisəni törədən bir şübhəlinin PKK-çı olduğu aşkarlanıb.</p>
<p><strong>ABŞ-ın Alyaska ştatının sahillərində baş verən zəlzələdən sonra sunami təhlükəsi elan edilib.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, bu barədə ABŞ Təbii Fəlakətlərə qarşı Mübarizə Mərkəzi (NWS) məlumat yayıb.</p> <p>Zəlzələ yerli vaxtla səhər saatlarında qeydə alınıb. Zəlzələnin episentri Perrivill qəsəbəsindən 106 kilometr cənub-şərqdə yerləşib, mərkəzi 3.4 km dərinlikdə qeyd olunub.</p> <p>Əvvəlcə təxminən 7.3 bal gücündə hiss olunan zəlzələ daha sonra 8.1-ə çatıb. Seysmoloqlar 6.2 bal gücündə yeraltı təkanlar da qeydə alıblar.</p> <p>Dağıntı və tələfat barədə məlumat olmasa da, təbii fəlakətin baş verməsindən sonra seysmoloqlar bölgədə sunami təhlükəsi elan ediblər.</p>
<p><strong>Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi yalnız Qarabağ problemi ilə məhdudlaşmır, çünki ölkələr arasındakı sərhədin digər hissələri də silahlı qarşıdurmanın mərkəzinə çevrilib.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, bunu rusiyalı politoloq Sergey Markedonov deyib.</p> <p>Rusiyalı ekspert 1990-cı illərdə Naxçıvan və sərhədlərin digər istiqamətlərində də gərginliyin olduğunu xatırladıb.</p> <p>“İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası, yaxud mövqelərin dəqiqləşdirilməsi məsələsi gündəmə gəldi. Nəticədə Sünik (Zəngəzur) də daxil olmaqla, digər istiqamətlərdə münasibətlər daha da mürəkkəbləşdi”, - Markedonov bildirib.</p> <p>Delimitasiya və demarkasiya işlərinin hansı xəritələr üzrə aparılması məsələsinə gəldikdə, ekspert Sovet dövrünün - 1950-60-cı illərə aid iqtisadi və ya hərbi topoqrafik xəritələrini misal göstərib.</p> <p>“Yalnız coğrafi və topoqrafik mülahizələr yox, həm də hərbi-siyasi fikirlər var. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Cənubi Qafqazda status-kvo köklü şəkildə dəyişdi. Ermənistan uduzan tərəfə çevrildi və Azərbaycan qaydaları diktə etməyə çalışır”, - Markedonov əlavə edib.</p> <p>Onun sözlərinə görə, Ermənistanda hakimiyyətin məğlub tərəf kimi atdığı addımları anlamaq çətindir.</p>
<p><strong>Azərbaycan Həkimləri İctimai Birliyinin təsisçilərindən biri, həkim-radioloq Aydın Əliyev Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.</strong></p> <p>Müsahibəni təqdim edirik.</p> <p><strong>- Doktor, yoluxma sayı aşağı endikdən sonra kəskin artımın şahidi olduq. Bu, nə ilə əlaqədardır?</strong></p> <p>- Hazırda ölkəmiz üçün pandemiyanın heç bir təhlükəsi yoxdur. Önəmli olan yoluxma sayındakı artım yox, yoluxanlar arasında hansı yaş qrupunun xəstəliyi daha ağır keçirməsidir. Əgər xəstəliyi ağır keçirənlərin miqdarı 5 faizdirsə, ciddi təhlükədən söhbət gedə bilməz. Çünki indiyədək qrip epidemiyaları yaşamışıq və orada ağırlaşma faizi çox aşağıdır. Buna görə də heç bir karantin qaydaları tətbiq edilmirdi.</p> <p>2019-cu ilin payızından dünyada COVID-19 virusunun yayılması başladı. O zaman xəstəliyin gedişatında ağırlaşma prosesi ciddiyə alınacaq dərəcədə idi. Təxminən 20 faiz insan xəstəliyi ağır keçirdirdi.</p> <p>Araşdırmalar və müşahidələr nəticəsində məlumdur ki, heyvandan insana keçən virus insandan insana yoluxduqca yenidən mutasiyalara məruz qalır və zaman ötdükcə o, zəifləyir. Bu gün dünyada tüğyan edən Delta ştammına nəzər yetirsək, virusun bir il əvvəlki növü ilə müqayisədə öldürücülük dərəcəsi aşağıdır. Elan edirlər ki, virus gənclərə, uşaqlara da yoluxur. Əhali qruplarına görə yoluxma kontingentində artım ola bilər. Amma xəstəliyin ağırlıq dərəcəsi aşağı enib.</p> <p><strong>- Sizcə, hansı halda sərt karantin rejimi tətbiq edilməlidir?</strong></p> <p>- Əksər insanlar qorxur ki, karantin rejimi sərtləşər bilər. Vacib olan yoluxma sayı yox, yoluxanlar arasında xəstəliyi ağır keçirənlərin göstəricisidir. Delta hazırda ölkəmizdə yayılmaqdadır. Amma insanların nə qədəri xəstəliyi ağır keçirir? Bu barədə məlumatsızıq.</p> <p>Əgər xəstəliyi ağır keçirənlərin göstəricisi azdırsa, heç bir sərt karantinə, əlavə tədbirə ehtiyac yoxdur. Əgər xəstəliyi ağır keçirənlərin sayı 10 faizdən çoxdursa, bu halda müəyyən karantin qaydaları barədə düşünmək olar.</p> <p><strong>- Çoxları düşünür ki, vaksinasiya aparılırsa, yoluxma sayı artmamalıdır...</strong></p> <p>- Aylardır izahını veririk. Vaksin olunmaq o demək deyil ki, virusa yoluxmayacaqsan. Vaksin insanı ölümdən 99 faiz qoruyur. Bu vaksin qısa müddətdə hazırlanıb. 10 ildə hazırlanan vaksinlər üzərində tədqiqatlar aparılır, bütün əks təsirləri ölçülür. Amma bu vaksinlər ekspress hazırlanıb. Ona görə də bu vaksinlər yoluxmanın qarşısını almaq yox, ölümü azaltmaq üçündür.</p> <p><strong>- İsrail vaksinasiya nəticəsində əldə etdiyi uğura görə nümunə göstərilirdi. Lakin COVID-in yeni ştammı onlardan da yan keçmədi...</strong></p> <p>- İsraildə peyvəndləmənin çox gözəl effekti var. Delta ştammı yayılanda panika keçirdilər. Lakin hazırda yoluxmada ciddi problem yoxdur, xəstəliyin ağır gedişatı müşahidə edilmir.</p> <p><strong>- Açıq havada maska taxmaq yenidən məcburi ola bilərmi?</strong></p> <p>- Açıq havada maska geyinməyə ehtiyac yoxdur. Yəqin qarşıdakı dövrdə də buna ehtiyac olmayacaq.</p> <p><strong>- Dünya üzrə virusla mübarizədə hansı ölkəni nümunə kimi görürsünüz?</strong></p> <p>- İsrail, Belarusiya kimi ölkələri nümunə göstərə bilərik.</p> <p><strong>- Delta ştammını fərqləndirən cəhətlər hansılardır?</strong></p> <p>- Delta ştammı digər mutasiyalarla müqayisədə daha yüngül keçir. Delta ştammında digərlərinə nisbətən yoluxuculuğu çoxdur. Britaniya ştammı əvvəlki ştamma nisbətən yoluxuculuğu çox idisə, Delta ştammı Britaniya ilə müqayisədə daha yoluxucudur. Amma bu o demək deyil ki, xəstəlik ağır keçəcək. Viruslar mutasiayaya uğradığı zaman yoluxuculuğu artır, öldürücülüyü azalır. Törədicinin öldürücülüyü yüksək olanda yayılmır, çünki yoluxduğu adamı öldürür. Törədicinin öldürücülüyü azdırsa, yayılma sürəti artır.</p> <p><strong>- Hazırda dəniz mövsümüdür. Dənizdən infeksiya qapmaq mümkündür?</strong></p> <p>- Dənizdə su yolu ilə keçən başqa infeksiyalar ola bilər. Lakin COVID-in dənizdən keçməsi ilə bağlı informasiyalar yoxdur. Dəniz yolu ilə bağırsaq infeksiyaları keçə bilir. Bu, insanlarda mədə-bağırsaq pozuntuları ilə özünü büruzə verir.</p> <p><strong>- Yoluxma sayının artdığı dövrdə əhaliyə tövsiyəniz nədir?</strong></p> <p>- Əhaliyə peyvənd olunmağı tövsiyə edirəm. Eşidirəm ki, saxta COVID pasportları satırlar. İnsanlar buna getməsin, pul verib özünü ölümə təhrik etməsinlər. Əgər insanın yanaşı xəstəliyi yoxdursa, immuniteti yüksəkdirsə, peyvənd 100 faiz qoruyur. Özlərini cahilcə təhlükəyə atmasınlar, peyvənd olunaraq qorunsunlar.</p> <p>Mən özüm də, ailə üzvlərim də peyvənd olunmuşuq. Peyvənd olunanların ölməsi ilə bağlı yayılanlar sadəcə şayiə və təxribatdır.</p>
<p><strong>Yaşadığımız planet indiyədək bir çox mədəniyyətlərə ev sahibliyi edib. Tarix onlardan bəzilərilə qəddar, bəzilərilə mərhəmətli davranıb. Bəziləri taleyin sınaqlarından çıxıb öz varlıqlarını qorusalar da, yox olaraq tarix səhnəsini tərk eləmiş bir çox mədəniyyətlər də var ki, onlar öz sirlərini kimsəyə vermirlər. Həmin sivilizasiyaların məhv olmasının bir sıra səbəbləri vardı: müharibələr, epidemiyalar, iqlim dəyişiklikləri, təbii fəlakətlər, işğallar...</strong></p> <p><strong>Klovis mədəniyyəti</strong></p> <p>Klovis mədəniyyəti e.ə. 11500-11000-ci illərdə Şimali Amerikada mövcud olub. Bu mədəniyyət haqda yetərli məlumat olmasa da, klovislərin vaxtilə Şimali Amerikada yaşadığı məlumdur.</p> <p>Mədəniyyətin adı Meksikanın Klovis şəhəri yaxınlığında yerləşən arxeoloji ərazilərdən gəlir. 1920-ci illərdə bu yerlərdə daş kəsmə alətləri və sümüklər tapılıb. Klovislərin sonuncu Buz dövrünün axırlarına yaxın Berinq boğazından keçərək Sibirdən Alyaskaya gəldiyi düşünülür.</p> <p>Klovislər Amerikanın yerli xalqlarının əksəriyyətinin əcdadı sayılır. Klovisin Şimali Amerikadakı ilk mədəniyyət olub-olmadığı bilinmir və birdən-birə tarix səhnəsindən yox olub. Bunun səbəbi mübahisəlidir. Səbəblərini araşdıran tarixçilər yenə də köhnə ehtimallara söykənirlər: həddindən artıq balıq ovu nəticəsində öz qida mənbələrini tükədib, yaxud iqlim dəyişikliyi, xəstəlik və ya yırtıcı heyvanların hücumlarına məruz qalaraq yox ola bilərdilər.</p> <p>Klovis mədəniyyətinə aid olduğu düşünülən alətlər yivli və sivridir. Bu alətlərin tapıldığı ərazilərdə mamont qalıqlarının aşkarlanması Klovis icmasının mamont ovunda maraqlı olduğu ehtimalını yaradır. Qalıqların üzərində araşdırma aparan tarixçilər bu qəbilənin 125 fərqli heyvan və bitki növünü istehlak etdiyini deyirlər.</p> <p><strong>Kukuten-Tripol mədəniyyəti</strong></p> <p>E.ə. 5500-2750-ci illərdə indiki Ukrayna və Rumıniya ərazilərini əhatə edib. Kukuten-Tripol adıyla tanınan mədəniyyət neolit dövründə Avropada sayca ən çox olan icma tərəfindən yaradılıb.</p> <p>Müəmmalı şəkildə yox olan bu mədəniyyətin 15 min sakininin olduğu düşünülür. Kukuten-Tripol dulusçuluq bacarığı ilə seçilən mədəniyyət idi. Dulusçuluq və vazalardakı spiral motivləri və dekorativ elementlərin bu mədəniyyətin xarakterik xüsusiyyətlərindən biri olduğu düşünülür. Bu icmanın 60-80 ildən bir öz kəndlərini yandırıb külləri üstündə yenidən bərpa etmək kimi qəribə bir ayini olub. Bu addımın səbəbi hələ də elm adamları arasında mübahisə məsələsidir.</p> <p>Ana ilahənin ətrafında formalaşmış və matriarxal ictimai quruluşa sahib olduğunu düşünülən bu mədəniyyətin birdən-birə yoxa çıxmasının səbəbinin iqlim dəyişikliyi nəticəsində yaranmış böyük quraqlıq olduğu düşünülür.</p> <p>Əsasən əkinçiliklə məşğul olan icmanın qida rasionu da diqqət çəkir. Tapıntılar bu mədəniyyətin insanlarının buğda, çovdar, yulaf, çətənə və darı becərdiyi və bu məhsullardan mayasız çörək hazırlamaq üçün istifadə etdiyi bildirilir.</p> <p>Eləcə də üzüm, noxud, lobya və ərik yetişdirdiyi deyilir. Əkinçiliklə yanaşı, heyvandarlıqla da maraqlanan bu icma üçün inək əti onun istehlakının bir hissəsini təşkil edirdi.</p> <p><strong>Hind Vadisi sivilizasiyası</strong></p> <p>E.ə. 3300-1300-cü illərdə indiki Pakistan və Qərbi Hindistanı əhatə edən tarixin ən böyük və ən qədim sivilizasiyalarından biri olub. İstifadə etdikləri dil hələ çözülmədiyindən, bu mədəniyyət haqda kifayət qədər məlumat yoxdur. Amma Harappa və Mohenco-Daro şəhərləri də daxil olmaqla yüzlərlə yaşayış məntəqəsi saldıqları, bunların da hər birinin öz kanalizasiya sistemlərinin olduğu məlumdur. Sinifsiz və ordusuz quruluşa sahib olan bu sivilizasiyanın astronomiya və kənd təsərrüfatında xeyli inkişaf etdiyi iddia olunur. Hindlilərin pambıqdan paltar hazırlayan ilk insanlar olduğu da bəllidir.</p> <p>4500 il əvvəl yoxa çıxan bu sivilizasiyanın varlığı 1920-ci illərdə ilk qalıqları tapılana qədər məlum deyildi. Dağılmasının səbəbləri dəqiq bilinməsə də, Qhaqqar və Hakra çaylarının quruması və temperaturun enməsi kimi ekoloji amillərin səbəb olduğunu iddia edən bir neçə nəzəriyyə var. Digər bir nəzəriyyə sivilizasiyanın e.ə. 1500-cü ildə arilərin işğalı nəticəsində yer üzündən silindiyini iddia edir.</p> <p>Hindlilər torpaqlarını daha məhsuldar etmək üçün bəzi əkinçilik texnikalarını kəşf etmişdilər. Əsasən buğda, arpa, noxud və pambıq yetişdirməklə məşğul olan hindlilərin evcil pişiklər, itlər, mal-qara və donuzlara sahib olduğu iddia olunur. Arxeoloji araşdırmalarda tapılan qalıqların əksəriyyəti insan, heyvan və tanrıça Şiva fiqurlarından ibarət möhürlərdən ibarətdir. Hindlilərin Misir və Mesopotamiya sivilizasiyaları ilə də təmasda olduğu məlumdur.</p> <p><strong>Minoy sivilizasiyası</strong></p> <p>E.ə. 3000-1100-cü illərdə Krit adasını əhatə edib. XX əsrin əvvəllərində tapılan bu sivilzasiyanın qalıqları bizə bu güclü mədəniyyət haqda məlumat verir. Sivilizasiya öz zirvəsinə e.ə. 1600-cü illərdə çatıb. Kritlilər bir çox şəhər və saray inşa ediblər, bu tikililərin formaları getdikcə daha da mürəkkəbləşib. Knoss sarayı bu mədəniyyətin xarabalıqlarının ən yaxşı nümunəsi hesab olunur. Labirintə bənzəyən sarayın əfsanəvi kral Minoy üçün tikildiyi düşünülür. Saray paytaxt Knosda yerləşirdi, bu qədim şəhərdəki arxeoloji qazıntılarda tapılan obyektlərin ən məşhuru Ana ilahə fiqurudur.</p> <p>Tapıntılar vulkan püskürməsinin bütün bitkiləri məhv etdiyini və buna görə Minoy sivilizasiyasının məhv olduğunu göstərir. Partlayış kritlilərin gəmilərini də məhv edib və böyük bir aclığa səbəb olub. Digər bir nəzəriyyə Minoy sivilizasiyasının mikenalılar tərəfindən işğalı nəticəsində tarix səhnəsindən yox olduğunu iddia edir. Kritlilərin əksəriyyəti ticarətlə məşğul olub.</p> <p><strong>Mikena sivilizasiyası</strong></p> <p>E.ə. 1600-1100-cü illərdə Yunanıstanda mövcud olub. Minoydan fərqli olaraq, mikenalılar həm ticarət, həm də işğal yolu ilə təsirlərini və imperiyalarını genişləndirərək demək olar ki, bütün Yunanıstan ərazilərini əhatə etmişdilər. Mikena sivilizasiyası e.ə. 1100-cü illərdə yoxa çıxmadan əvvəl 5 əsr boyunca bölgədə dominant güc olub. Troya müharibəsində yunan ordusuna rəhbərlik edən Kral Aqamemnon kimi bir çox yunan mifi bu sivilizasiyadan gəlir. Mikenalılar həm mədəni, həm də iqtisadi baxımdan zəngin mədəniyyət olub. Nə üçün yox olduqları dəqiq bilinməsə də, işğal, zəlzələ və ya kəndli qiyamlarının buna səbəb olduğunu iddia edən bir neçə nəzəriyyə var.</p> <p><strong>Olmek mədəniyyəti</strong></p> <p>E.ə. 1400-cü illərdə indiki Meksikada mövcud olub. Bu inkişaf etmiş mədəniyyətin ilk izləri e.ə. 1400-cü illərə təsadüf edir. San Lorenzo şəhərinin olmeklərin ən vacib üç mərkəzindən biri olduğu, digər ikisinin isə Tenoçtitlan və Potrero Nuevo olduğu iddia edilir. Olmeklər memarlıq baxımından ustad sayılırdılar və nəhəng daşlardan istifadə edilən çox böyük abidələr bu iddianı sübut edir. Olmek mədəniyyəti Mezoamerika mədəniyyətlərinin başlanğıcı hesab olunur. Olmeklərin bölgədə yazı sistemi, kompas və Mezoamerika təqvimini icad edən ilk mədəniyyət olduğu düşünülür. Bunlarla yanaşı, olmeklərin qanalma texnikasını kəşf etdiyi və ilk dəfə sıfır rəqəmindən istifadə etdiyi məlumdur. XIX əsrin ortalarına qədər kəşf edilməsini gözləyən bu mədəniyyətin sonunun vulkan püskürmələri və zərərli əkinçilik fəaliyyətlərinin gətirdiyi ehtimal edilir.</p> <p><strong>Nəbati mədəniyyəti</strong></p> <p>Mədəniyyət e.ə. 600-cü illərdə İordaniya, İsrail, Fələstin və Şimali Ərəbistanı əhatə edən bölgədə meydana çıxıb. Sami icması İordaniya dağını qazaraq, bu mədəniyyətin ən möhtəşəm əsəri olan Petra şəhərini salıb. Eyni zamanda, nəbatilər hidravlik və mürəkkəb kanalizasiya sistemlərindəki bacarıqları ilə tanınıb. Təəssüf ki, onların mədəniyyəti barədə yetərli məlumat yoxdur, çünki günümüzə qədər heç bir yazılı qeyd gəlməyib. Amma bu inkişaf etmiş mədəniyyət coğrafi mövqeyinin təsiri ilə qiymətli metal, dəmir, polad, ipək və ədviyyat kimi bir çox məhsulun ticarətində və nəqlində fəal rol oynayıb. O dövrdəki digər mədəniyyətlərdən fərqli olaraq, nəbatilər köləlik düşüncəsinə sahib deyildilər. Nəbatilər Petranı e.ə. IV əsrdə tərk ediblər, amma hələ də kimsə bunun səbəbini dəqiq bilmir. Bir çox tarixçi nəbatilərin öz yerlərindən könüllü getdiklərini yazır.</p> <p><strong>Aksum krallığı</strong></p> <p>Eramızın I əsrində qurulan Aksum krallığı bugünkü Efiopiyanı da əhatə edən bölgədə yerləşib. Rəvayətə görə, bura Kraliça Şebanın doğulduğu yerdir. Aksum təbii ehtiyatlarla zəngin əhəmiyyətli ticarət mərkəzi idi. Roma İmperiyasından Hindistana qədər bir çox bölgəyə qızıl və kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracı bu sivilizasiyanın ən vacib fəaliyyətlərindən biri sayılırdı. Öz valyutasını istifadə edən ilk Afrika sivilizasiyası olaraq da tanınan Aksum krallığı çox zəngin xalqın eviydi. Bu sivilizasiyanın ən əhəmiyyətli qalıqları arasında Aksum obeliskləri var. Bu nəhəng oyma obelisklər kralların və zadəgan ailələrin dəfn mərasimlərində mühüm rol oynayıb.</p> <p>324-cü ildə kral II Ezana dövründə bu krallıq xristianlığı rəsmi din olaraq qəbul edib. Bu səbəbdən də mədəniyyətlərində xristianlıq hakim rola malikdi. Bir əfsanəyə görə, bu səltənət Yəhudi kraliçası Yodit tərəfindən məhv edilib, kilsə və kitabları dağıdılaraq yandırılıb.</p> <p><strong>Kxmer İmperiyası</strong></p> <p>1000-1400-cü illərdə mövcud olmuş Kxmer İmperiyası yoxa çıxan sivilizasiyaların ən güclülərindən biri sayılır. İmperiya indiki Kambocanın ərazisini əhatə edən Cənub-Şərqi Asiya bölgəsində qurulub. Paytaxtı Anqkor Kambocanın ən məşhur arxeoloji yerlərindən biri sayılır. Kxmer İmperiyasının əhalisi 1 milyona çatırdı. Bu sivilizasiya Hinduizm və Buddizm kimi müxtəlif dinləri qəbul etdiyi üçün mədəni zənginliyə sahib idi. Bu xalq bir çox məbəd, künbəz və möhtəşəm tikililər inşa edib. Anqkordakı tanrı Vişnuya həsr olunmuş məbəd ən məşhurlardan biridir. Kxmer İmperiyasının yer üzündən silinməsinin bir çox səbəbləri vardı.</p>
<p><strong>Ukraynanın İvano-Frankovsk bölgəsində kiçik idman təyyarəsinin qəzaya uğraması nəticəsində üç ABŞ vətəndaşı ölüb.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, bu barədə yerli hüquq -mühafizə orqanları məlumat yayıb.</p> <p>Daha əvvəl Ukraynanın Fpvqəladə Hallar üzrə Dövlət Təcili Xidməti təyyarənin fərdi yaşayış binasına düşərək yandığını və nəticədə dörd nəfərin həlak olduğunu bildirib.</p> <p>Hadisə yerində müstəntiqlər, məhkəmə ekspertləri və digər xidmətlər araşdırma aparır.</p>
<p><strong>Rusiya və Belarus silahlı qüvvələri Polşa sərhədləri yaxınlığında hərbi təlimlərə başlayır.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, bu barədə Polşanın “Do Rzeczy” nəşri məlumat yayıb. Bu məqsədlə Belarus-Polşa sərhədlərinə çox sayda hərbi texnikanın yerləşdirildiyi bildirilib.</p> <p>Rusiya-Belarus birgə hərbi təlimləri 10-16 sentyabr tarixlərində keçiriləcək. İyul ayında, Polşa və Litva sərhədlərindən uzaq olmayan Qrodno bölgəsində yerli ərazi müdafiə qüvvələrinin yoxlanılmasının ilk mərhələsi başlayıb. Bundan əvvəl təlimlərə görə Litvanın şərq bölgələrində fövqəladə vəziyyətin elan edilməsi təklif olunub.</p> <p>Amma Litvanın müdafiə naziri Arvidas Anuşauskas belə bir addımın təxribat olacağını və bölgədəki gərginliyin artmasına səbəb ola biləcəyini söyləyib.</p>
<p><strong>Rusiya “İttifaq-90” bloku və Yaşılllar partiyasından Almaniya kanslerliyinə namizəd Annalena Berboka qarşı kampaniyanın təşkilində iştirak edib.</strong></p> <p>Teleqraf.com xəbər verir ki, bu barədə “Blumber” agentliyi məlumat yayıb.</p> <p>Agentliyin iddiasına görə, Kreml Berbokun seçkidə qazanacağı qələbənin Rusiyanın qlobal maraqlarına ciddi təhlükə yarada, Moskva və Berlin arasındakı münasibətləri korlaya və ABŞ-ın əlinə keçə biləcəyinə inanır.</p> <p>Xüsusilə Moskva siyasətçinin Rusiyanın “Şimal Axını-2” qaz kəməri ilə bağlı mövqeyindən narahatdır.</p> <p>Berbokun partiyası Kremlin başlatdığı iddia edilən hücumla bağlı Almaniyanın təhlükəsizlik xidmətinə şikayət edib.</p> <p>Alman kəşfiyyatından verilən açıqlamaya görə, rusiyalı hakerlər “yaşıllar”ın elektron poçtlarını hədəfə aıblar.</p>
